ملاک ، اصول و و ضابطه تعیین خوانده در دعاوی حقوقی قسمت نخست

ملاک ، اصول و و ضابطه تعیین خوانده در دعاوی حقوقی قسمت نخست

چند روز پیش دادنامه ای صادره از شعبه پانزدهم دادگاه حقوقی شیراز به دستم رسید که خواهان (ورثه فروشنده) به طرفیت خریدار (خوانده) با ادعای جعل امضای مورث خود دادخواست ابطال سند رسمی انتقال را از دادگاه حقوقی شیراز درخواست کرده است

دادرس دادگاه پس از رسیدگی با این استدلال که دفتر خانه اسناد رسمی که سند در آنجا تنظیم شده بعنوان خوانده طرف دعوا قرار نگرفته و در این خصوص امکان دفاع ندارد قرار عدم استماع دعوا صادر کرده است.
یا به کرار مشاهده نموده ایم که در دعوای ابطال سند مالکیت به دلیل اینکه اداره ثبت اسناد و املاک طرف دعوا قرار نگرفته است قرار رد دعوا یا عدم استماع صادر شده است.

یا شعبه چهارده دادگاه حقوقی شیراز در دعوای خلع ید غاصبانه از اراضی مستثنیات پلاک ثبتی ... به دلیل اینکه اداره منابع طبیعی طرف دعوا قرار گرفته نشده قرار عدم استماع صادر نموده است.

این شکل فرار از دادرسی و عدم توجه به اصول دادرسی الخصوص اصل استماع دعاوی جز آشفتگی رویه قضایی و گمراهی وکلای اصحاب دعوا و تحمیل پرونده های بیشتر بر محاکم تجدیدنظر و آزار و اذیت مردم و بی اعتنایی به مراجع قضایی حاصل دیگری ندارد.

این آشفتگی حقیر را بر آن داشت با آنکه موقتا به منابع دسترسی ندارم نظرات مختلف در تعیین خوانده و ضوابط و اصول و ملاک معرفی وی در دادخواست گردآوری و نتیجه ای حاصل گردد

در کتاب آیین دادرسی مدنی مرحوم احمد متین دفتری (نسخه انتشارات مجد) در مبحث اصحاب دعوا تعریفی از شخص خوانده و ملاک انتخاب وی به دست خواننده نداده است.

استاد جعفری لنگرودی در کتاب وسیط در صفحه 341 مدعی علیه را چنین تعریف نموده اند : در قدیم او را معروض و مشتکی عنه هم میخواندند مستعدی علیه هم گفته میشد.

در دایره المعارف علوم اسلامی و قضایی به نقل قول آورده است :

1. جواهر کلام ج 6 ص 388 طبق معمول خود برای پیدا کردن تعریف مدعی و مدعی علیه احاله به فهم عرفی کرده اند که این درست نیست
2. مدعی علیه کسی است که دادگاه او را ملزم به دفاع می کند هرچند او نخواهد به دادگاه قدم بگذارد.
   مدعی علیه کسی است که در مقام دفاع گفته او بر طبق یکی از اصول حقوقی یا عرف باشد پس او که بر خلاف عرف و معهود صحبت میکند مدعی است و باید دلیل ارائه کند (قرافی - الفروق ج 4 ص 75)
   مدعی کسی است که در صدد اثبات مساله ای به زیان غیر برآید آن غر مدعی علیه است (ملحقات عروه ص 33)
   ادامه در کامنت اول
3. مدعی کسی است که سخن او جنبه اثباتی دارد. مدعی علیه در برابر او سخن نفی ابراز می کند.
   مدعی علیه همان منکر است ( الفتاوی الهندیه ج4 ص3)
   صحیح ترین تعریف همان تعریف اول است

لکن
تعریفی که برای مدعی و مدعی علیه می کنند شامل اصیل و نمایندگان قانونی هریک از آنان است.
تعریف ادمین: در امور ترافعی مدعی علیه شخصی است که از صدور حکم به نفع خواهان متضرر می گردد یا ذیحقی خواهان منوط بر محکومیت وی است.

استاد معظم دکتر جعفری در دانشنامه ج3 در مبحث دعوا طبق روال همیشگی خود به عناصر شناسی دعوا پرداخته اند و در عنصر دوم دعوا فرموده اند : کسی که مدعی است اخبار به ضرر غیر می کند آن غیر را مدعی علیه یا خوانده می نامند.

یکی از کاملترین تعاریف در کتاب آیین دادرسی مدنی پیشرفته دکتر عبدالله شمس جلد دوم آمده است
خوانده شخصی است که دعوا علیه او اقامه شده و حق ادعایی علیه او است و بنابراین نتیجه دادرسی هر چه باشد بر او بار می گردد.

مهمترین قسمت دادخواست از نظر دکتر شمس انتخاب خوانده است ج 2 ش 43
در عبارتی دقیقتر می فرمایند: تضییع یا انکار حق خواهان ، اگر چه لازمه صدور حکم به نفع او است اما این امر کافی نیست بلکه دادگاه در صورتی می تواند حکم به نفع خواهان صادر کند که احراز کند حق خواهان توسط شخصی تضییع و انکار گردیده که در دادخواست به عنوان خوانده معرفی شده است.

دادگاه در صورتی میتواند به ماهیت دعوا رسیدگی نماید که در ابتدا تشخیص دهد حق ادعایی خواهان علیه خوانده است به بیان دیگر چنانچه دادگاه تشخیص دهد حق ادعایی بر فرض اثبات علیه خوانده نمی باشد با صدور قرار رد دعوا از رسیدگی به ماهیت دعوا خودداری می کند.

لذا بنا بر آنچه فوقا گردآوری شد در دعوای ابطال سند مالکیت نیاز به طرفیت اداره ثبت اسناد و املاک و در ابطال اسناد رسمی تنظیمی دفاتر اسناد رسمی نیاز به طرفیت دفترخانه و در دادخواست خلع ید از اراضی مستثنیات نیاز به طرح دعوا علیه اداره منابع طبیعی نمی باشد.

husseinei_tabatabaei

اجمالا بشما عرض کردم و درمقام اختصار تبین موضوع ( مخاطب در دعوی -خوانده- طرفیت در دادخواهی) از منظر اصول دادرسی وموازین قانونی وضوابط فقهی خصوص فقه مقارن حسب درخواست شما هستم انچه شما و دیگران و حتی آرای مولفان محترم را مذکور نموده اید در تعریف طرفیت در دادخواهی خصوص در پی تحولات عصری و نگرش به عناوین ذیل ( تعهدات بدون قرارداد) و الزامات شرعیه و پدیده مسئولیت های ناشی از قانون با وصف ترک فعل و ترک تصمیم و فقدان منفعت زمره مخاطبان ) مسئول/مسئولیت) در تخاطب در دادخواهی هستند وعنصر( ضرر) مورد امعان نظر و یا رصد مولفان ناشی از ضعف برداشت است